ست مِپل‌سون (Mapleson Set) یک سیستم مدار تنفسی پزشکی است که در بیهوشی عمومی و تهویه بیماران استفاده می‌شود. این مدار با انتقال اکسیژن و گازهای بیهوشی به بیمار و خروج ایمن گازهای بازدمی، نقش حیاتی در کنترل تنفس در حین جراحی دارد.
ست مپلسون از لوله‌های انعطاف‌پذیر، کیسه ذخیره (Reservoir Bag) و شیر فشار اضافی (APL Valve) تشکیل شده و به دستگاه بیهوشی متصل می‌شود. بسته به طراحی، مدل‌های مختلفی از A تا F دارد که هر کدام برای شرایط خاصی استفاده می‌شوند.
🔹 عملکرد سیستم مپلسون
گاز بیهوشی و اکسیژن از دستگاه وارد مدار می‌شود.
بیمار از همان مسیر دم و بازدم انجام می‌دهد.
شیر فشار اضافی (APL Valve) گازهای اضافی را تخلیه کرده و از تجمع CO₂ جلوگیری می‌کند.
مناسب برای هر دو حالت تنفس خودبه‌خودی و تهویه کمکی یا کنترل‌شده است.
- =
🔹 انواع سیستم‌های مپلسون (A تا F)
| نوع | نام متداول | ویژگی شاخص | کاربرد اصلی |
|---|---|---|---|
| A | Magill circuit | جریان گاز تازه در ابتدای مدار، شیر خروجی نزدیک بیمار | بهترین راندمان برای تنفس خودبه‌خودی بزرگسالان |
| B | – | کیسه و شیر نزدیک بیمار، طراحی فشرده | کاربرد محدود؛ کارایی پایین‌تر |
| C | Water’s circuit | نسخه کوتاه‌تر B، بدون لوله بلند | تهویه یا احیای کوتاه‌مدت |
| D | Bain circuit | لوله هم‌محور سبک، طراحی مدرن | پرکاربردترین نوع برای تهویه دستی یا مکانیکی بزرگسالان و کودکان |
| E | Ayre’s T-piece | بدون شیر خروجی و کیسه، مقاومت بسیار پایین | نوزادان و کودکان با تنفس خودبه‌خودی |
| F | Jackson–Rees modification | T-piece همراه کیسه ذخیره و شیر انتهایی | اطفال و نوزادان با تهویه دستی یا کمکی |
🔹 ویژگی‌های فنی ست مپلسون
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| جنس لوله‌ها | PVC یا سیلیکون پزشکی با انعطاف‌پذیری بالا |
| اتصالات | استاندارد و سازگار با دستگاه‌های بیهوشی مختلف |
| کیسه ذخیره | از جنس لاستیکی نرم یا لاتکس فری (Latex Free) |
| شیر خروجی (APL Valve) | قابل تنظیم برای کنترل فشار مدار |
| طول لوله | بسته به مدل بین ۳۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر |
| قابلیت استریل | اغلب استریل و یکبار مصرف برای جلوگیری از آلودگی متقاطع |
| مقاومت تنفسی | بسیار پایین در مدل‌های مخصوص اطفال (E و F) |
🔹 گروه‌های بیماران و مدل‌های پیشنهادی
| گروه بیمار | مدل پیشنهادی | دلیل انتخاب |
|---|---|---|
| نوزادان و کودکان | E (Ayre’s T-piece)، F (Jackson–Rees) | مقاومت بسیار کم، مناسب برای ریه‌های کوچک |
| بزرگسالان در اتاق عمل | A (Magill)، D (Bain) | راندمان بالا در بیهوشی عمومی |
| بیماران در ریکاوری یا انتقال | C یا D | سبک و قابل‌حمل برای تهویه موقت |
| بیماران در احیای قلبی-ریوی (CPR) | D یا F | امکان تهویه دستی سریع و کنترل فشار مدار |
🔹 کاربردهای بالینی ست مپلسون
بیهوشی عمومی در جراحی‌های مختلف
احیای قلبی-ریوی و تهویه کوتاه‌مدت
بیهوشی نوزادان و اطفال
انتقال بیماران بین بخش‌ها
استفاده در بخش ریکاوری یا ICU
تمرین آموزشی در شبیه‌سازهای بیهوشی
🔹 مزایای ست مپلسون
طراحی سبک و قابل‌حمل
کاهش مقاومت تنفسی (به‌ویژه در مدل‌های E و F)
تخلیه مؤثر گاز CO₂
قابلیت استفاده در هر دو حالت خودبه‌خودی و مکانیکی
یکبار مصرف و استریل برای کاهش خطر عفونت
اتصال آسان به دستگاه‌های بیهوشی استاندارد
🔹 نحوه انتخاب نوع مناسب ست مپلسون
| وضعیت بالینی | نوع مناسب | توضیح |
|---|---|---|
| تنفس خودبه‌خودی بزرگسالان | A (Magill) | بازده بالا، خروج گاز بازدمی مؤثر |
| تهویه کنترل‌شده (دستی/مکانیکی) | D (Bain) | طراحی لوله هم‌محور، عملکرد دقیق |
| نوزادان یا کودکان | E یا F | مقاومت پایین و حجم مرده کم |
| احیای کوتاه‌مدت یا انتقال | C یا F | سبک، قابل‌حمل، استفاده سریع |
🔹 نکات ایمنی در استفاده از ست مپلسون
پیش از استفاده، مدار و سوپاپ را از نظر نشت و عملکرد بررسی کنید.
جریان گاز تازه باید به‌اندازه کافی بالا باشد تا از تجمع CO₂ جلوگیری شود.
از استفاده مجدد ست‌های یکبار مصرف مپلسون خودداری کنید.
در نوزادان از مدل‌های با مقاومت پایین استفاده شود.
🔹 مدل‌های پرکاربرد بازار
| مدل | توضیح | موارد مصرف |
|---|---|---|
| ست T-piece مپلسون یکبار مصرف | مدل F یا E با لوله شفاف و کیسه انتهایی | اطفال، نوزادان، بخش NICU |
| ست مپلسون Bain Circuit | نوع D با لوله هم‌محور و شیر APL | بزرگسالان و اتاق عمل |
| ست تی‌پیس مپلسون بیمارستانی PVC | ساخته از PVC شفاف، استریل و Latex Free | قابل استفاده در بیهوشی و احیا |
| T-piece مپلسون قیمت مناسب | مدل اقتصادی بیمارستانی | برای مصارف آموزشی و موقت |
🔹 سؤالات متداول (FAQ)
| سوال | پاسخ |
|---|---|
| ست مپلسون چیست؟ | یک مدار تنفسی برای انتقال اکسیژن و گازهای بیهوشی و خروج گازهای بازدمی است. |
| چند نوع ست مپلسون وجود دارد؟ | شش نوع (A تا F) با طراحی و کاربرد متفاوت. |
| کدام مدل برای نوزادان مناسب است؟ | مدل‌های E (Ayre’s T-piece) و F (Jackson–Rees). |
| آیا ست مپلسون یکبار مصرف است؟ | بله، اغلب ست‌ها به صورت استریل و یکبار مصرف تولید می‌شوند. |
| مدل Bain circuit چه کاربردی دارد؟ | برای تهویه دستی یا مکانیکی بزرگسالان با مقاومت کم و طراحی سبک. |
| از کجا می‌توان ست مپلسون خرید؟ | از فروشگاه‌های معتبر تجهیزات پزشکی میتوانید خرید ست مپلسون یکبار مصرف یا بیمارستانی را انجام دهید. |
🔹 جمع‌بندی نهایی
ست مپلسون (Mapleson Set) یکی از مهم‌ترین اجزای مدارهای تنفسی بیهوشی است که در مدل‌های مختلف از A تا F تولید می‌شود.
این سیستم با طراحی ساده، وزن سبک، مقاومت پایین و قابلیت استریل، در تمام مراحل بیهوشی — از نوزاد تا بزرگسال — کاربرد دارد.
مدل‌های T-piece مپلسون (E و F) برای کودکان و Bain Circuit (D) برای بزرگسالان، پرکاربردترین انواع هستند.
برای خرید ست مپلسون PVC یکبار مصرف یا ست تی‌پیس مپلسون بیمارستانی، میتوانید از فروشگاه‌های تخصصی تجهیزات پزشکی اقدام کنید.
توسط تیم اتم وردپرس